Alles over CO2-uitstoot

Naast fossiele stoffen verbranden zijn er ook andere manieren die bijdragen aan de CO2-uitstoot. Denk dan bijvoorbeeld aan de uitstoot van mens en dier. Bomen zijn op de aarde erg belangrijk. Net als planten en plankton in de zee, want die zetten koolstofdioxide weer om in zuurstof. Daarom noemen we bossen vaak ook wel ‘de longen van de aarde’.

Hoeveel CO2-uitstoot is er?

Het is belangrijk er eens bij stil te staan hoeveel CO2 we wereldwijd uitstoten. In 2019 hebben we bijvoorbeeld 33 gigaton aan CO2-uitgestoten, zo blijkt uit cijfers van het Internationaal Energie Agentschap (IEA).

Dat is behoorlijk veel. Want één ton CO2-uitstoot komt vrij bij 6000 kilometer met een dieselauto rijden, 71.000 kilometer met een trein afleggen of acht keer van Amsterdam naar Londen heen en weer vliegen. CO2-uitstoot vindt op veel manieren plaats. Bijvoorbeeld door de mens via de adem, de transportsector en vervoer.

De mens en CO2-uitstoot via adem

Ook mensen dragen bij aan de CO2-uitstoot. Dat is niet te voorkomen, want dit gebeurt via de ademhaling. Mensen stoten dus CO2 uit, terwijl planten juist koolstofdioxide opnemen. Een mens ademt gemiddeld zo’n 500 liter per dag aan CO2 uit. Dat betekent dat de gehele wereldbevolking 2500 miljoen ton aan CO2 produceert per jaar. Dat klinkt veel, maar het is slechts zeven procent van de totale uitstoot.

CO2-uitstoot en de transportsector

We moeten dan ook vooral kijken naar bijvoorbeeld de transportsector. Niet geheel onterecht willen mensen vaak weten wat een fiets, trein, bus of scooter uitstoot. Een fiets stoot, buiten de CO2 die via je ademhaling vrijkomt, helemaal niets uit en is dus zeer vriendelijk voor het milieu. Maar wanneer men reist per vliegtuig, wordt er 285 gram uitstoot per passagier per kilometer gemeten. Een trein stoot ongeveer 14 gram per kilometer per passagier uit, een bus ongeveer 78 en een auto 104 gram. Daarbij maakt uiteraard ook de grootte van een auto uit.

Deze landen stoten de meeste CO2 uit

In Nederland is er de laatste jaren veel discussie ontstaan over de klimaatdoelen in ons land. Waar partijen vinden dat Nederland zijn steentje moet bijdragen, zijn er ook partijen die vinden dat het verbruik van Nederland maar een heel klein deel van de wereld bedraagt.

Voor beide gevallen valt iets te zeggen. In Nederland stoten we per jaar zo’n 16,3 miljard kilogram per jaar uit. Dat is zo’n 9900 kilogram per persoon per jaar. Toch is dit in verhouding met de rest van de wereld niet erg veel. Het is slechts 0,46 procent van de totale wereldwijde uitstoot. Grote landen als China (28 procent), de Verenigde Staten (16 procent) en India (6 procent) dragen veel meer negatief bij aan de opwarming van de aarde. Zij zijn namelijk de grootste vervuilers als gevolg van de industrie.

De afgelopen jaren is de groei van CO2 in de atmosfeer wel redelijk tot een halt geroepen. Dat komt doordat overheden wereldwijd steeds strengere regels hebben ingevoerd. Daarnaast wordt er minder met fossiele brandstoffen gewerkt en meer met duurzame energie.

Zo werkt het broeikaseffect

We spreken bij de opwarming van de aarde vaak van een broeikaseffect. CO2, methaan en andere gassen werken als een soort broeikasgas. Dat betekent dat de warmte van de zon wordt vastgehouden. Daardoor warmt de aarde verder op. Koolstofdioxide wordt vaak gezien als een grote vijand, maar in principe is deze stof bij kleinere hoeveelheden niet schadelijk. Doordat mensen en machines in de afgelopen jaren flink zijn toegenomen, wordt de CO2-uitstoot steeds hoger. Daardoor houdt de aarde dus steeds meer warmte vast en stijgt de temperatuur op aarde. Dit noemen we het broeikaseffect.

Een broeikaseffect is zeker niet zonder gevolgen. Poolkappen op de Noordpool smelten, we hebben steeds vaker extremer weer en de zomers worden veel warmer. Er zijn landen zoals Spanje en Australië waar de temperatuur op kan lopen tot wel 40 of zelfs 50 graden in de zomer.

CO2-uitstoot berekenen

Het is goed om de CO2-uitstoot eens te berekenen. Zo is duidelijk dat vooral China en de Verenigde Staten de meeste koolstofdioxide uitstoten. Het berekenen van de CO2-uitstoot is zeker niet gemakkelijk, maar we proberen dit uit te leggen. Het is ook mogelijk gebruik te maken van de online klimaat calculator van Klimaatplein.

CO2-uitstoot en het vliegtuig

Ten eerste de uitstoot van het vliegtuig. De afgelopen jaren is er in Nederland veel discussie geweest over de uitbreiding van onze grootste luchthaven, Schiphol. Een vliegtuig verbrandt namelijk kerosine en stoot daarbij CO2 uit. Toch is het niet zo dat alle vliegtuigen per definitie evenveel koolstofdioxide uitstoten. Niet ieder vliegtuig is even groot en even zwaar. De CO2-uitstoot verandert tijdens de vlucht ook nog eens voortdurend.

Zo wordt er bijvoorbeeld bij de start en landing veel meer koolstofdioxide uitgestoten dan wanneer het vliegtuig op 30 kilometer in de lucht hangt. En het gewicht van het vliegtuig neemt tijdens de vlucht af door de verbranding van brandstoffen. Op grote hoogte is de uitstoot dus anders dan op zeeniveau. Daardoor is het soms maar moeilijk een berekening te maken, want die is voor iedere vlucht en ieder vliegtuig weer anders.

Brandstof

Met behulp van scheikunde en wiskunde kunnen we wel uitrekenen hoe hoog de CO2-uitstoot is bij de verbranding van brandstoffen zoals benzine of diesel.

Benzine

Bij benzine weegt 1 liter benzine ongeveer 750 gram. 652 gram is daarvan koolstof. Om koolstof te verbranden is 1740 gram zuurstof nodig. Dat betekent dat bij verbranding van iedere liter benzine men 652 + 1740 = 2392 gram (2,4 kilo) aan CO2 zal uitstoten.

Diesel

Diezelfde berekening kunnen we ook toepassen op diesel. Diesel is een stuk vervuilender. Want 1 liter diesel weegt 835 gram. Daarvan is 720 gram koolstof. Hier geldt dat er 1920 gram zuurstof nodig is om de brandstof te verbranden. Dat betekent dat men 720+1920 = 2640 gram CO2 uit zal stoten bij iedere liter die verbrandt wordt. Een score van ruim 2,6 kilogram koolstofdioxide per liter.

Auto

Tegenwoordig rijden we weer 100 kilometer per uur op de wegen. Dat was een van de belangrijkste maatregelen van het kabinet Rutte-III. Ook het gebruik van het openbaar vervoer wordt behoorlijk aangemoedigd. Toch verschilt de CO2-uitstoot van een auto zeer sterk. Dit heeft te maken met verschillende factoren te maken. Denk bijvoorbeeld aan:

• Het type brandstof: benzine, diesel, gas, hybride of elektrisch. Een auto met dieselmotor stort vijf procent meer broeikasgassen uit in vergelijking met een benzine auto;

• Het gewicht en de vorm van de auto. Hogere auto’s hebben een hogere luchtweerstand en stoten meer CO2 uit;

• Het vermogen van de auto: hoe hoger het vermogen, hoe groter de CO2-uitstoot;

• Snelheid: hoe hoger de snelheid, hoe hoger de uitstoot;

• Rijstijl: steeds snel accelereren en remmen kost meer CO2-uitstoot.

CO2-uitstoot verlagen

We kunnen met zijn allen bijdragen aan een groenere planeet. Dat kan door energie te besparen, het eigen energieverbruik te verlagen en de CO2-uitstoot te compenseren. Wanneer men net zoveel CO2-uitstoot verbruikt als dat hij omzet in zuurstof, is iemand energieneutraal.

Energie besparen

Ten eerste raden we aan om energie te besparen in de woning zelf. Dit kan bijvoorbeeld door geen gebruik meer te maken van aardgas, de woning te isoleren en duurzaam te verwarmen. De aanschaf van een HR-ketel en duurzame energie zelf opwekken aan de hand van zonnepanelen zijn goede manieren om te besparen op energie. Daarnaast raden we aan geen benzine of diesel meer te rijden, maar te kiezen voor een elektrische auto. En rijd zuinig, door bijvoorbeeld de snelheid te verlagen.

Energieverbruik verlagen

Het is ook mogelijk de eigen energieverbruik te verlagen. Reis bij voorkeur niet met het vliegtuig, maar kies een groenere manier zoals het openbaar vervoer. Vluchten van vliegtuigen hebben een grote impact. In eigen regio raden we aan vaker de fiets te pakken en de verwarming in huis minder hoog te zetten. Douche minder lang en eet minder vlees. Haal elektrische apparaten die niet gebruikt worden van het stroomnet.

Energieneutraal worden

Ten slotte kan men energieneutraal worden. Dit is mogelijk door de eigen CO2-uitstoot te compenseren. Bijvoorbeeld door te investeren in projecten waar men energie mee kan besparen. De laatste jaren is het planten van bomen ook een zeer aantrekkelijk alternatief geworden. Bomen zetten koolstofdioxide namelijk om in zuurstof.

We hebben ook berekend hoeveel men moet compenseren om klimaatneutraal te worden. Om 1 ton koolstofdioxide in zuurstof om te zetten, moet een middellange boom vijftig jaar lang CO2 omzetten. Een grotere boom kan tot wel 22 kilogram CO2 compenseren. Op een hectare kan men ongeveer 1000 bomen planten. Als iemand al zijn CO2-uitstoot heeft gecompenseerd, spreken van energieneutraliteit.

Er zijn ook diverse projecten in de wereld om een steentje bij te kunnen dragen. Denk dan aan het toepassen van duurzame energie in ontwikkelingslanden, de ontwikkeling van biogas of het planten van bomen.